Παιδική Κακοποίηση και ο ρόλος του Παιδονευροχειρουργού

Μία από τις πιο δύσκολες περιπτώσεις, τόσο σε ιατρικό, όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο, που έχει να αντιμετωπίσει ένας παιδονευροχειρουργός είναι αυτή της κάκωσης κεφαλής σε περιπτώσεις παιδικής κακοποίησης.

Η συχνότητα αυτών των περιστατικών είναι υψηλότερη από όσο νομίζει ο γενικός πληθυσμός και για αυτό πολλά κράτη έχουν αυστηρά πρωτόκολλα για την άμεση εντόπιση οποιουδήποτε περιστατικού που μπορεί να οφείλεται σε κακοποίηση. Στις δυτικές κοινωνίες το ποσοστό στις περισσότερες έρευνες με μεγάλο αριθμό δείγματος να κυμαίνονται γύρω στα 50 περιστατικά ανά 100.000 ανά έτος. Δηλαδή σε μία χώρα όπως η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων, που έχει περίπου 2 εκατομμύρια παιδιά, αναμένεται να υπάρχουν αυτή τη στιγμή γύρω στα 1.000 παιδιά το χρόνο που υπόκεινται κακοποίηση. Σε ό,τι αφορά στις κακώσεις κεφαλής σε παιδιά υπολογίζεται πως άνω του 25% των περιπτώσεων δεν οφείλονται σε ατύχημα. Εάν κοιτάξουμε τον πιο ευάλωτο πληθυσμό, δηλαδή των μωρών κάτω του ενός έτους βρίσκουμε πως το 64% όσων παρουσιάζουν τραυματική κάκωση κεφαλής, αυτή είναι αποτέλεσμα κακοποίησης.

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πολλά αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία, αλλά μπορούμε να καταλάβουμε το μέγεθος του προβλήματος της παιδικής κακοποίηση αν δούμε τις μελέτες από πχ την Αγγλία όπου υπολογίζεται πως κάθε εβδομάδα ένα παιδί δολοφονείται.

Ο ρόλος του παιδονευροχειρουργού δεν είναι μόνο η ιατρική αντιμετώπιση του ασθενούς, αλλά και το ηθικό και νομικό του καθήκον να βοηθήσει τις δικαστικές αρχές στη διαλεύκανση οποιασδήποτε υπόθεσης στην οποία υπάρχει η πιθανότητα παιδικής κακοποίησης με ενδοκρανιακά ευρήματα ή ευρήματα από τη σπονδυλική στήλη.

Οι ενδοκράνιες κακώσεις που οφείλονται σε κακοποίηση είναι ιδιαίτερα εμφανείς σε νεογνά και παραδοσιακά φέρουν τον τίτλο του «συνδρόμου της ανατάραξης μωρού (Shaken Baby Syndrome)». Αυτό ορίζεται ως τραύμα του κρανίου ή του εγκεφάλου που προέρχεται από βίαιο χτύπημα ή βίαιη ανατάραξη σε παιδί κάτω των 5 ετών. Συνοδεύεται από μία κλασική τριάδα ευρημάτων που αποτελούνται από το υποσκληρίδιο αιμάτωμα, τις αιμορραγίες του αμφιβληστροειδούς και εγκεφαλοπάθεια. Το ποσοστό θνητότητας είναι πάνω από το 20% και ειδικά σε μωρά κάτω των 3 ετών.

Κλασικά συμπτώματα των κακοποιημένων μωρών που οφείλει κάθε ιατρός να γνωρίζει είναι οι επιληπτικές κρίσεις, οι δυσκολίες στην αναπνοή, άπνοιες, ληθαργική κατάσταση ή ιδιαίτερη ευερεθιστικότητα , έμετοι, αδυναμία σίτισης, αλλαγές του μυϊκού τόνου ή του επιπέδου συνείδησης. Αυτά τα σημεία και τα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται και σε άλλα αίτια πλην της κακοποίησης και για αυτό είναι σημαντικό να γίνει μία ενδελεχής και πλήρης ιατρική και ιατροδικαστική έρευνα πριν καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα.

Η νευροχειρουργική αντιμετώπιση εστιάζεται στην σταθεροποίηση του παιδιού και επικεντρώνεται στην προσπάθεια θεραπείας της αυξημένης ενδοκρανίου πιέσεως και προστασία του εγκεφάλου από δευτερογενή/καθυστερημένη βλάβη. Δυστυχώς η πρωτογενής/αρχική βλάβη που προκλήθηκε από την κάκωση πριν πάει το παιδί στο νοσοκομείο είναι συνήθως μη αναστρέψιμη. Και η δευτερογενής/καθυστερημένη βλάβη του εγκεφάλου όμως, που μπορεί να προέλθει λόγω εγκεφαλικού οιδήματος, εγκολεασμού, υδροκεφαλίας, λοιμώξεων, ισχαιμίας κτλ, πολλές φορές είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί και να προληφθεί.

Από όλα τα παραπάνω γίνεται εμφανές πως το κράτος πρέπει να δημιουργήσει ένα δίκτυο προστασίας, αναγνώρισης και αντιμετώπισης των περιστατικών της παιδικής κακοποίησης σε ιατρικό, κοινωνικό και νομικό επίπεδο. Για παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο το έτος 2000 έγιναν ριζικές αλλαγές μετά από το περιστατικό της Victoria Adjo Climbie η οποία σε ηλικία 8 ετών βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από τους κηδεμόνες της.

Αν και μεμονωμένα περιστατικά φτάνουν στα φώτα της δημοσιότητας κατά καιρούς πρέπει να καταλάβουμε πως αυτά είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου και δεν είναι απλά σπάνιες ή μοναδικές περιπτώσεις. Για αυτό είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε την έκταση του προβλήματος και να μη σταματάνε οι προσπάθειες μόλις κάποιο περιστατικό φύγει από τα πρωτοσέλιδα και τα δελτία ειδήσεων.

«Νιώθω τόση θλίψη, καθώς διηγούμαι τούτες τις αναμνήσεις. Έχουν περάσει κιόλας έξι χρόνια από τότε που ο φίλος μου έφυγε μαζί με το αρνάκι του. Κι αν εδώ κάνω μια προσπάθεια να τον περιγράψω, αυτό γίνεται για να μην τον ξεχάσω.»
Μικρός Πρίγκηπας, Antoine de Saint-Exupery